گنبد سازی در خراسان شمالی

پروژه ی گنبد سازی در خراسان شمالی توسط گنبد و گلدسته سازی لطیفی اجرایی شده است. قطر این گنبد هفت متر می باشد.ساخت این گنبد فلزی با رویه ی آلومینیوم طلایی در شهرستان قوچان انجام شده است. یکی از سه استان خراسان بزرگ قدیم، خراسان شمالی نام دارد. این استان در شمال شرقی ایران واقع شده است و جزء مناطقیست که از نظر گردشگری کم‌تر شناخته شده است.

استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸٬۱۷۹ کیلومتر مربع، از ۸ شهرستان: بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه تشکیل شده‌است.

آثار کشف‌شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد. محوطه باستانی معروف به پهلوان و کوه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند. قدیمی‌ترین اثر باستانی پابرجای پیش از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله پنج کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعاست.

این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.

گنبد سازی در خراسان شمالی

قوچان یکی از شهرهای استان خراسان رضوی است. این شهر در ۱۲۰ کیلومتری شمال غرب مشهد (مرکز استان) قرار دارد. شهر قوچان را در منابع مختلف تاریخی و همچنین بسیاری از مورخان حال حاضر اولین پایتخت اشکانیان می‌دانند.

شهرستان قوچان با قرارگیری در یک مرکز پنج ضلعی شهرهای مهم منطقه به عنوان استراتژیک‌ترین شهر منطقه شناخته می‌شود که این شهرها شامل مشهد، نیشابور، بجنورد، سبزوار و پایتخت ترکمنستان می‌باشد که فاصله هر کدام از قوچان حدود ۱۲۰ کیلومتر می‌باشد.قوچان قدیمی‌ترین شهر خراسان بزرگ قدمتش به حدود ۲۵۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد. از صدر اسلام تا اوایل تسلط قوم مغول به اسامی آساآک، آشاک، آرسکا، استوا، خوجان، خبوشان یاد شده‌است و سلسله اشکانی از ۲۵۶ سال قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی بر ایران حکومت داشته‌اند. اولین پایتختش در حوالی قوچان امروز بوده‌است.

گنبد سازی در قوچان

علت ساخت گنبد و گلدسته

كارشناسان برای ساخت گنبد و گلدسته كه يكی از اصلی ترين رمز پردازی‌ها در مساجد است، رموز و دلايل خاصی را مطرح كرده‌اند، بعضی می‌گويند كه گنبد مانند سر انسان است و دو گلدسته، مانند دو دست كه به حالت التجا و التماس و خواهش در كنار سر، رو به آسمان و رو به ذات اقدس الهی بلند شده است؛ مانند كسی كه دست‌هايش را در جلوی سر و صورت، حتی از سر بالاتر هم برده است و دعا می كند گرچه اين تشبيه جالبی است، اما فلسفه اصلی گنبد و گلدسته، فراتر از اين است.
عده‌ای ديگر گنبد و گلدسته را شاخص‌هايی بلند برای ديد، شكوه سازی و راهنمايی از دور دانسته‌اند، ولی آن چه در بحث گنبد و گلدسته بايد در نظر داشت، اين است كه طبق نظر پيشكسوتان معماری، ايده آل قضيه در عناصر معماری اين است كه هر عنصری در معماری، بايد هم عملكرد و هم زيبايی داشته باشد.
بعضی ديگر، گنبد و گلدسته را برای قبله يابی می‌دانند در مكتب تشيع، خطر عمود منصف بر خط و اصل دو گلدسته را، تأمين كننده جهت قبله می‌دانند. یکی دیگر از نماد شناسی های ساخت گنبد کنار گلدسته نماد دو فرشته ی نگهبان انسان با نامهای رقیب و عتید می باشد که برگرفته از آیه ی ۱۸ سوره ق ( ما یلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ ) است. این دو فرسته که موسوم به فرشته های حفظه هستند نیز می توانند علتی برای ساخت دو گلدسته کنار گنبد و نگهبانی از آن باشند.

اين مونومان ها، در همه ي مکاتب عموماً و در مکتب مونومانتاليسم خصوصاً، تا آن جايي پيش رفته که به صورت شاخص هاي شهري و سازماني نيز مطرح هستند و نگرش به آنها، تداعي کننده آن شهر يا سازمان و يا آن مجموعه مي باشد؛ مثلاً با ديدن برج ايفل، همه ما به فکر پاريس مي افتيم و با ديدن ديوار چين به ياد کشور چين و با ديدن اهرام ثلاثه، به ياد کشور مصر مي افتيم. البته نبايد معاني والاي گنبد و گلدسته را با مونومان هاي ديگر، يکي دانست؛ ولي همين گنبد و گلدسته است که با يک نگاه ، معاني الله، نماز و عبادت را در ذهن تداعي مي کند.

گنبد سازی در خراسان شمالی

مساجد مهم خراسان شمالی

مسجد جامع جاجرم
يكي از مساجد تاريخي و معروف خراسان شمالي مسجد جامع جاجرم است. معماري زيبا و هنرمندانه مسجد جامع جاجرم، چنان آرامشي به فضا مي بخشد كه لذت عبادت در آن را دوچندان مي كند.
اين مسجد در مركز بافت تاريخي در جنوب اين شهر و در 200 متري قلعه قديمي جاجرم واقع است و برخي پژوهشگران بناي اوليه آن را به دوران سلجوقي نسبت مي دهند.
قدمت اين بنا كه هر كاشي آن حكايت دستان هنرمند سازندگان آن را بيان مي كند، عمري به درازاي 9 قرن دارد و تاريخ ساخت آن به اوايل اسلام و به روايتي به سال 577 هجري قمري بازمي گردد.
وارد مسجد كه مي شويم ايواني با سقف جناقي در ضلع شمالي نظر بيننده را جلب مي كند و سپس يك حياط كوچك در وسط و دو سكو با سقف‌هاي گنبدي و گچ‌كاري شده در شرق و غرب از ديگر قسمت هاي اين مسجد است.
ضلع جنوبي مسجد هم به وسيله چهار ترمينه به هشت گوش تبديل شده و اين گنبد با تزئينات زيباي گچبري، روي آن استوار شده است.

مسجد جامع جاجرم

مسجد جامع جاجرم

اين مسجد داراي شبستاني است كه در ضلع غربي قرار دارد و مصالح آن از خشت، گل و آجر و داراي كتيبه‌هاي مختلفي است كه بر پيشاني دالان و بالاي محراب آن قرار دارد.
اين مسجد برجسته ترين مسجد تاريخي با ارزش و با قدمت بالا در خراسان شمالي است كه در تمام طول سال و در آيين هاي مختلف از آن استفاده مي‌شود و حتي از اين مسجد در سفرنامه ‌هاي مك‌گريگور، ناصرالدين شاه و اعتمادالسلطنه هم ياد شده است.
مسجد جامع جاجرم، بر خلاف الگوي رايج مسجدسازي، مناره ندارد و در مجموع نماي بيروني آن ساده و عاري از تزئين است و فقط بر پيشاني ايوان و در محل ورود به گنبدخانه چند كاشي فيروزه اي كتيبه دار وجود دارد.
اين بنا به شماره 1580 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.مسجد جامع شهرستان جاجرم نخستين مسجدي بود كه در سال 56 ثبت ملي شد و مساجد ديگر نيز به تدريج ثبت ملي شده اند كه آخرين آن مسجد كرف است.

کلمات کلیدی:

ساخت گنبد و گلدسته در خراسان شمالی

گنبد سازی در شهرستانها

ساخت انواع گنبد و گلدسته

گنبد و گلدسته سازی لطیفی